گرفتگی قلب یکی از مشکلات جدی و شایع قلبی است که می‌تواند زندگی افراد را به خطر بیندازد. این بیماری، که به دلیل تنگ شدن یا انسداد عروق کرونری قلب ایجاد می‌شود، باعث کاهش جریان خون و اکسیژن‌رسانی به عضله قلب می‌شود و می‌تواند به سکته قلبی، نارسایی قلبی و حتی مرگ منجر شود. بااین‌حال، آگاهی از علائم، دلایل و روش‌های دقیق تشخیص این بیماری می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری، درمان و بهبود کیفیت زندگی داشته باشد. در این مقاله، جزئیات کاملی درباره گرفتگی قلب، علائم هشداردهنده، عوامل خطر، روش‌های پیشرفته تشخیص و راه‌های پیشگیری ارائه می‌شود تا شما بتوانید سلامت قلب خود را بهتر مدیریت کنید.
گرفتگی قلب یا بیماری عروق کرونری، به انسداد یا کاهش تدریجی قطر عروق کرونری قلب گفته می‌شود. این عروق وظیفه تأمین خون و اکسیژن موردنیاز عضله قلب را بر عهده دارند. هنگامی‌که مواد چربی، کلسترول، کلسیم و سایر مواد زائد سلولی در دیواره داخلی این عروق تجمع پیدا می‌کنند، پلاک‌هایی تشکیل می‌شوند که می‌توانند باعث تنگی عروق یا حتی انسداد کامل آن‌ها شوند. درنتیجه، عضله قلب دچار کمبود اکسیژن و مواد مغذی شده و عملکرد آن مختل می‌شود.
علائم گرفتگی قلب ممکن است به‌آرامی و طی سال‌ها ظاهر شوند یا در مواردی به‌طور ناگهانی بروز کنند. شدت علائم بسته به میزان انسداد عروق و توانایی بدن در جبران این انسداد متغیر است.
درد یا ناراحتی در قفسه سینه (آنژین صدری): این درد معمولاً به‌صورت احساس سنگینی، فشار یا سوزش در مرکز یا سمت چپ قفسه سینه ظاهر می‌شود. ممکن است این درد به بازوها (خصوصاً بازوی چپ)، گردن، فک یا حتی کمر انتشار یابد.
تنگی نفس: کاهش جریان خون به قلب می‌تواند باعث احساس کمبود نفس، به‌ویژه هنگام فعالیت بدنی، شود.
خستگی غیرعادی: بسیاری از افراد مبتلا احساس خستگی مفرط دارند، حتی بدون انجام فعالیت سنگین.
تعریق سرد: این علامت اغلب همراه با درد قفسه سینه ظاهر می‌شود و می‌تواند نشانه سکته قلبی باشد.
حالت تهوع یا استفراغ: این علائم به‌ویژه در زنان مبتلا به حمله قلبی شایع‌تر هستند.
ضربان قلب نامنظم: افراد ممکن است احساس کنند که قلب آن‌ها تندتر، کندتر یا با ریتمی غیرمعمول می‌زند.
سرگیجه یا بی‌حالی: ناشی از کاهش جریان خون به مغز، ممکن است همراه با علائم دیگر ظاهر شود.
گرفتگی قلب نتیجه یک فرآیند پیچیده و چندعاملی است. برخی از این عوامل به سبک زندگی و برخی دیگر به ویژگی‌های ژنتیکی و فیزیولوژیکی مرتبط هستند.
رژیم غذایی ناسالم: مصرف غذاهای حاوی چربی‌های اشباع، کلسترول و قند زیاد خطر تشکیل پلاک‌های چربی در عروق را افزایش می‌دهد.
عدم فعالیت بدنی: سبک زندگی کم‌تحرک باعث افزایش وزن، کلسترول بالا و فشار خون می‌شود که همگی از عوامل خطر گرفتگی عروق هستند.
سیگار کشیدن: مواد شیمیایی موجود در سیگار به دیواره عروق آسیب می‌زنند و احتمال تشکیل پلاک و لخته خون را افزایش می‌دهند.
استرس مزمن: استرس مداوم می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و به قلب آسیب برساند.
سابقه خانوادگی بیماری قلبی: افرادی که والدین یا خواهر و برادر آن‌ها دچار بیماری قلبی هستند، احتمال بیشتری برای ابتلا دارند.
افزایش سن: با افزایش سن، عروق کرونری خاصیت ارتجاعی خود را از دست داده و احتمال تشکیل پلاک بیشتر می‌شود.
جنسیت: مردان بیشتر از زنان در سنین پایین‌تر در معرض خطر هستند، هرچند خطر در زنان پس از یائسگی افزایش می‌یابد.
تشخیص دقیق گرفتگی قلب برای پیشگیری از عوارض جدی بسیار حیاتی است. پزشکان از ترکیبی از روش‌های بالینی، آزمایشگاهی و تصویربرداری استفاده می‌کنند:
این روش فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. تغییرات در الگوی امواج می‌تواند نشان‌دهنده کاهش جریان خون یا آسیب به عضله قلب باشد.
سطح تروپونین: افزایش این پروتئین نشان‌دهنده آسیب عضله قلب است و معمولاً برای تشخیص سکته قلبی استفاده می‌شود.
چربی‌های خون: بررسی کلسترول کل، LDL (کلسترول بد)، HDL (کلسترول خوب) و تری‌گلیسیرید برای ارزیابی خطر گرفتگی عروق ضروری است.
در این روش بیمار در حال فعالیت بدنی (مانند دویدن روی تردمیل) بررسی می‌شود تا تأثیر استرس بر قلب ارزیابی شود. این تست برای شناسایی نواحی با کاهش جریان خون مفید است.
این روش با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از ساختار و عملکرد قلب فراهم می‌کند. همچنین می‌توان جریان خون به عضلات قلب را بررسی کرد.
این روش تصویربرداری پیشرفته، تصاویر دقیقی از عروق کرونری ارائه می‌دهد و میزان انسداد را مشخص می‌کند.
این روش تهاجمی، دقیق‌ترین راه برای تشخیص انسداد عروق است. در آن، یک کاتتر به عروق کرونری وارد شده و با تزریق ماده حاجب، تصاویر واضحی از عروق گرفته می‌شود.
این روش برای بررسی جزئیات ساختار و عملکرد قلب، به‌ویژه در موارد آسیب عضله قلب، استفاده می‌شود.
پیشگیری مؤثر از گرفتگی قلب مستلزم تغییر سبک زندگی و مدیریت عوامل خطر است. نکات زیر می‌توانند به کاهش خطر کمک کنند:
تغذیه سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، ماهی و کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده.
فعالیت بدنی منظم: حداقل 30 دقیقه ورزش روزانه، مانند پیاده‌روی یا شنا، توصیه می‌شود.
کنترل استرس: از تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن و یوگا برای کاهش استرس استفاده کنید.
ترک سیگار: سیگار یکی از بزرگ‌ترین عوامل خطر برای بیماری قلبی است.
مدیریت بیماری‌های مزمن: کنترل فشار خون، دیابت و کلسترول بالا از بروز مشکلات جدی جلوگیری می‌کند.
حفظ وزن سالم: کاهش وزن اضافی به بهبود سلامت قلب کمک می‌کند.
گرفتگی قلب یک بیماری شایع اما قابل پیشگیری و درمان است. آگاهی از علائم و مراجعه به‌موقع به پزشک، کلید حفظ سلامت قلب و کاهش خطر عوارض جدی مانند سکته قلبی است. اگر علائمی مانند درد قفسه سینه یا تنگی نفس را تجربه می‌کنید یا در معرض عوامل خطر قرار دارید، حتماً آزمایش‌های تشخیصی مناسب را انجام دهید. با اتخاذ سبک زندگی سالم و انجام معاینات دوره‌ای، می‌توانید از سلامت قلب خود محافظت کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید. قلب شما شایسته بهترین مراقبت‌ها است.
یوسف احمدی
اختصاصی
